Tuesday, August 5, 2014

Aprende Konaba Partisaun Iha GNU/Linux (Parte 1)

Konaba Partisaun
Partisaun hanesan maneira ida para hafahe espasu iha hard disk ho metodu logic no la'os ho metodu fiziku, hodi nune'e Ita bele edita no manipula partisaun husi kapasidade hard disk ne'ebe iha tuir nesesidade.

Vantajem husi partisaun:
  • Fasil para organiza dadus ou dokumentus, ezemplu bele hafahe partisaun ida ba sistema operasaun no partisaun seluk para rai dadus/dokumentus.
  • Halo seguru dadus ou dokumentus, ezemplu karik partisaun sistema falha, dadus ou dokumentus ne'ebe iha partisaun seluk nafatin seguru.
  • Bele instala sistema operasaun liu husi ida.
  • Hasa'e atuasaun tempu asesu ba hard disk ne'ebe lais liutan.
Tipu Partisaun Iha GNU/Linux
Bainhira atu kria partisaun iha hard disk, dahuluk presija hatene tiha lai tipu partisaun ne'ebe iha.
Partisaun iha hard disk fahe ba tipu tolu, ne'e maka Primary, Extended, no Logical.

Tuir mai esplikasaun badak husi tipu hirak ne'e:
  • Primary
    Tipu partisaun ne'e hanesan partisaun Primary iha hard disk, jeralmente bodik ba sistema operasaun. Kada hard disk ida bele kria maksimu partisaun Primary 4 deit karik la iha partisaun Extended, ou maksimu 3 partisaun Primary karik iha partisaun Extended.

  • Extended
    Tipu partisaun ne'e hanesan mos parte husi partisaun Primary no maksimu bele kria ida deit iha hardisk laran, utilizadu para akomoda partisaun Logical. Hanesan esplikasaun konaba tipu partisaun primary ne'ebe limitadu ho kuantidade 4 deit, bainhira atu kria partisaun ne'ebe barak, bele utiliza partisaun Extended.

  • Logical
    Partisaun ne'e bele kria karik iha ona partisaun Extended no utilizadu para rai dadus. La iha limitasaun kuantidade husi partisaun Logical, ne'e signifika iha hard disk ida bele kria partisaun Logical ho kuantidade depende husi nesesidade.
Oinsa Bele Hatene Tipu Partisaun Iha GNU/Linux?
Iha GNU/Linux Ita bele hatene partisaun Primary, Extended no Logical husi numeru ne'ebe iha hanesan ezemplu tuir mai:
  • Partisaun Primary
    komesa husi numeru 1 to'o 4

    Ezemplu:
    sda1, sda2, sda3, no sda4.

  • Partisaun Extended
    komesa husi numeru 1 to'o 4 depende husi kuantidade partisaun Primary ne'ebe iha.

    Ezemplu:
    Karik iha hard disk disponivel ona partisaun Primary 2, signifika partisaun Extended bele iha pozisaun sda3 ou sda4.

  • Partisaun Logical
    komesa husi numeru 5 ba leten.

    Ezemplu:
    sda5, sda6, no seluktan.

  • Hanesan ezemplu husi ilustrasaun iha kraik ne'e, sei esplika oinsa identifika tipu partisaun iha hard disk husi sistema GNU/Linux.
    Ezemplu  Ilustrasaun  Husi Tipu Partisaun Iha Hard disk (Linux)

    Ezemplu husi ilustrasaun iha leten signifika:

    - Partisaun Primary iha 3 (sda1, sda2 no sda3)
    - Partisaun Extended iha ida deit ne'ebe okupa sda4
    - Partisaun Logical iha 3 (sda5, sda6 no sda7)

    Notas:
    Geralmente sda hanesan hard disk Primary ne'ebe identifikadu iha sistema GNU/Linux. Karik disponivel hard disk 3 sei detekta sda, sdb, sdc no seluktan.
Komparasaun Tabela Partisaun Windows & GNU/Linux?
Iha sistema operasaun Windows, partisaun sei identifikadu ho tipu alfabetu la'os numeru hanesan iha GNU/Linux. Aliende ne'e mos, partisaun sei temi ho naran 'Drive'.

Tuir mai ezemplu ilustrasaun tabela partisaun iha sistema operasaun Windows:
 
Ezemplu Ilustrasaun Tabela Partisaun Ne'ebe Identifikadu Iha Windows

Ilustrasaun husi ezemplu iha leten signifika:

- Partisaun Primary iha 1 (drive C)
- Iha Windows partisaun Extended la definido ho alfabeto
- Partisaun Logical iha 3 (drive D, drive E no drive F)

Karik konvertidu ba tabela partisaun GNU/Linux hanesan tuir mai:

Ezemplu Ilustrasaun Tabela Partisaun Ne'ebe Identifikadu Iha GNU/Linux
- Partisaun Primary iha 1 (sda1)
- Partisaun Extended iha ida deit ne'ebe okupa sda2
- Partisaun Logical iha 3 (sda5, sda6 no sda7)

Alokasaun Partisaun Ba GNU/Linux
Kuandu hakarak halo alokasaun partisaun ba sistema operasaun Linux, presija komprende uluk deskrisaun jeral konaba tipu partisaun ne'ebe mensiona iha leten, hodi nune'e labele halakon dadus ou dokumentus.

Partisaun ne'ebe atu aloka ba instalasaun sistema operasaun Linux, minimu tenser iha partisaun mamuk rua:

1. partisaun / (root)
2. partisaun Swap

Notas:
/
Root hanesan partisaun prinsipal ba Linux, karik iha sistema operasaun Windows maka Drive C. Rekomendasaun kapasidade para instalasaun sistema Linux minimu 4GB.

Swap
Partisaun ne'ebe preparadu nudar Virtual Memory ba Linux, kuandu memoria komputador nakonu parsialmente prosesu serbisu sei desviadu ba partisaun swap. Kapasidade ba partisaun swap tenser 2X bo'ot husi RAM. Ezemplu memoria ou RAM komputador 512MB, kria swap sai 1GB. 

Ho partisaun rua ne'ebe iha leten, bele kompleta kriteriu minimu para instala sistema operasaun Linux.

Tuir mai ezemplu ilustrasaun husi tabela partisaun rua ne'ebe mensiona:

Ezemplu Ilustrasaun Kriteriu Minimu Partisaun Ba GNU/Linux
- sda1 no sda2 utiliza tipu partisaun Primary
- Partisaun sda1 ba Swap
- Partisaun sda2 ba / (root)

Aliende ne'e mos iha sistema operasaun Linux, diretorio ne'ebe maka disponivel iha partisaun root bele ita kria ketak tuir utilidade. Hanesan diretorio /home ho fungsaun para rai dadus ou dokumentus husi utilizador ne'ebe sei parte ida hamutuk ho partisaun root kuandu alokadu tuir kriteriu minimu. Maibe karik hakarak impede dadus ou dokumentus labele lakon bainhira akontese buat ne'ebe la espera, hanesan ezemplu halo re-instalasaun Linux, sujestaun husi Autores diak liu kria partisaun /home ketak husi partisaun prinsipal (/).

Notas:
/home
Equivalente ho diretorio "Documents & Settings" karik iha sistema operasaun Windows XP ou "Users" iha Windows 7 ba leten.

Ezemplu ilustrasaun husi alokasaun ketak partisaun /home hanesan iha kraik ne'e:

Ezemplu Ilustrasaun Partisaun /home ne'ebe ketak husi / (root)

Esplikasaun husi ezemplu ilustrasaun iha leten:

- sda1, sda2, sda3 utiliza tipu partisaun Primary
- Partisaun sda1 ba Swap
- Partisaun sda2 ba / (root)
- Partisaun sda3 ba /home

Kria Partisaun GNU/Linux Husi Hard Disk Ne'ebe Ezisti Ona Windows!
Ezemplu iha leten kuandu kondisaun kapasidade hard disk alokadu tomak ba GNU/Linux, maibe oinsa karik atu kria partisaun husi hard disk ne'ebe ezisti ona sistema operasaun Windows?

Resposta husi pergunta refere maka presija kria parsialmente kapasidade hard disk ne'ebe ezisti ona para bele alokadu ba GNU/Linux. Jeralmente komputador ho sistema operasaun Windows konsisti partisaun rua ne'ebe maka drive C no D. Karik partisaun husi D disponivel kapasidade hard disk ho espasu bo'ot, diak liu resize partisaun refere bodik ba GNU/Linux.

Tuir mai ezemplu ilustrasaun husi tabela partisaun Windows ne'ebe jeralmente disponivel iha komputador:

Ezemplu Ilustrasaun Tabela Partisaun Iha Windows Em Jeral

Depois resize partisaun D no kria fali partisaun foun para alokadu ba sistema operasaun GNU/Linux, tabela partisaun sei konvertidu sai hanesan ezemplu ilustrasaun iha kraik ne'e:

Ezemplu Ilustrasaun Resultadu Husi Resize Partisaun Windows

Esplikasaun husi ezemplu ilustrasaun iha leten:

- Partisaun sda1 ba C
- Partisaun sda2 ba Extended
- Partisaun sda5 ba D
- Partisaun sda6 ba Swap
- Partisaun sda7 ba / (root)

Karik hakarak aumenta partisaun /home, tabela partisaun sei sai hanesan tuir mai:

Ezemplu Ilustrasaun Resultadu Husi Aumenta Partisaun /home

- Partisaun sda1 ba C
- Partisaun sda2 ba Extended
- Partisaun sda5 ba D
- Partisaun sda6 ba Swap
- Partisaun sda7 ba / (root)
- Partisaun sda8 ba /home

Artiklu "Aprende Konaba Partisaun Iha GNU/Linux" parte dahuluk to'o iha ne'e deit, no sei iha kontinuasaun ba parte daruak.

Nafatin le'e weblog MataDalanLinux!

Referensia:
http://www.wikipedia.com
http://www.tldp.org
http://www.ibm.com
Fahe artiklu ne'e
  • Fahe ba Facebook
  • Fahe ba Twitter
  • Fahe ba Google+
  • Fahe ba Stumble Upon
  • Fahe ba Evernote
  • Fahe ba Blogger
  • Fahe ba Email
  • Fahe ba Yahoo Messenger
  • Seluktan...

Iha komentariu 15

  1. wow! kontenti tebes hare artiklu konaba partisaun ho lian tetun..... (h) (h) (h)

    ReplyDelete
  2. hau sinti se diak liu maun Eligio lansa livro konaba Linux, tamba tuir hau nia hare durante nee artiklu iha blog matadalanlinux kapas no fasil tebes atu halo tuir.

    hau kontenti no apresia tebes ba maun nia kontribuisaun iha parte fahe matenek konaba mundo teknologia Timor Leste (p) :))

    ReplyDelete
    Replies
    1. Iha planu ona atu hakerek livru maibe tempo mak seidauk permiti :)

      espera bele realiza iha tinan oin (p)

      Delete
  3. Maun bele Copas ba hau nia nian Blog g??? :)) :)) dpois mak hwLink balik :>)

    ReplyDelete
  4. mata-dalan ne'e kapas no ajuda tebes estudante sira hodi estuda klean liutan sistema operasaun Linux.

    www.esgp-suai.tl

    ReplyDelete

:) :-) :)) =)) :( :-( :(( :d :-d @-) :p :o :>) (o) [-( :-? (p) :-s (m) 8-) :-t :-b b-( :-# =p~ :-$ (b) (f) x-) (k) (h) (c) cheer

 
© Mata Dalan Linux & Software Livre
Designed by BlogThietKe Cooperated with Duy Pham
Released under Creative Commons 3.0 CC BY-NC 3.0
Posts RSSComments RSS
Back to top